O ARTICO

Na entrada anterior deste blog, realizada por Lino Prieto con motivo do 2º Encontro de Embarcações Tradicionais do Río Lima (Viana do Castelo), aparecía unha imaxe do GIL EANNES acompañada de texto onde se relata de xeito resumido o seu periplo vital. Esa imaxe lembroume a figura dun mercante, o ARTICO, o cal non cheguei a ver, pero gardo na memoria moitos relatos narrados por meu pai, ademais desta foto que conservo con especial coidado.


Foto: O Artico. Capetown.1966
Buque frigorífico construído polos asteleiros de Elcano (Sevilla). O seu nome orixinal foi "Tropicana" e tiña 125, 13 metros de eslora, 17,3 de manga e 11,3 de puntal.

Sobre o Artico, meu pai comentaba, con moita nostalxia, que fora con moito o mellor mercante no que navegou, era o ano 1966 (no que nacín eu), xusto cando o concepto da Mariña Marcante empezou a cambiar radicalmente: os recortes presupuestarios das grandes compañías (sobre todo bilbaínas como por exemplo "Antonio Menchaca Cía."), a competencia de custes coas bandeiras de conveniencia e a contratación de tripulacións de paises con nula formación marítima, cambiaron para sempre o xeito de entender o mar e a navegación ..., por suposto os barcos también cambiaron.


Foto: Mercante a vapor "Cilurnun". Propiedade de Antonio Menchaca e Cía. 1939


Foto: Vapor Iberia. Bilbao 1920
Botado no ano 1.901 polos asteleiros Northumberland Shipbuilding Co. Ltd. de Howden, Newcastle on Tyne, e bautizado como Mercedes, para a compañía Christie & Co. de Londres.


Foto: Anotación no Diario de Navegación de Eduardo López Padín. Vapor Iberia. Viaxe Leixoes-La Habana. 1924.
Meu tioavó fixo estas anotacións un ano despois de que o Vapor fose comprado por Sainz e Inchaustegui e renomeado como Iberia.


Un ano antes (no 1965), meu pai aínda navegaba no Alonso de Ojeda, da empresa nacional “Elcano” de la MM, desde onde tomou distintas fotos como a do Bahía Gaditana, un barco enorme da época que contrasta coa faquía doutros barcos que se podían atopar nas travesías naquel mesmo ano.


Foto: Mercante "Bahía Gaditana". Port Said. 1965.


Foto: Mercante "Alonso de Ojeda". Leixoes. 1965

Algunhas fotos tomadas dende a cuberta do Alonso de Ojeda:






Foto: Buque escola. Mar Báltico


Poucos anos despois tocoulle navegar no MARGARA, un cascarón comparado co flamante Artico, e onde teño os meus primeiros recordos a bordo dun mercante. O barco era xa unha reliquia para a época: mantiña un goberno de roda no exterior, cuberta de madeira, botes salvavidas de tingladillo, sencillas adegas e unha fermosa bitácora, amáis dun mobiliario precioso do que conservo algunha peza como un reloxo de fabricación inglesa marca Smiths Astral.









Depois viría o LUCHANA botado no ano 1963 é propiedade de Naviera Bilbaína, onde papei algún verán da miña adolescencia en compañia de meu pai. Anos despois escoitaba pola radio que un mercante de nome Luchana se afundira fronte as costas de Gijón nunha noite de mércores do mes de xaneiro do ano 1986 (ese mesmo ano estaba previsto o seu desguace). Para entón lucía pavillón nixeriano e esa noite perdéronse tres vidas.


Foto: O Luchana en porto. Na imaxe o gran cociñeiro vasco Patxi que sempre nos decía depois de servir as comidas: ¡Hai más!


Fotos: Luchana. 1970

Durante moitos anos o carteiro traía fotografías e postais de cidades espalladas polo mundo adiante que me facían soñar e me axudaban a gardar a impaciencia da chegada do verán e o final de curso escolar e poder ter a oportunidade de embarcar naqueles “Troula”, “Nuestra Señora del Carmen”, “Pola de Lena”, “Valfragoso”, nomes que non esquecerei xamáis..., sobre todo do Acuario, un fermoso mercante xemelgo do Géminis, onde realicei a última navegación mercante dende Casa Blanca a Barcelona, atravesando un gran temporal até cruzar o estreito.








Foto. Mercante "Valfragoso". Golfo de Botnia. 1973


Foto: NS del Carmen II. 1974


Foto: NS del Carmen II. "Yan.Suf". Sudáfrica. 1974



Foto: Mercante "Pola de Lena". Lago Eric. Welland Canal.1979


Foto: "Pola de Sena". Río San Lorenzo. Canadá. 1979

Todos eses veráns quedan xa moi lonxes, e revisando estas fotos me invade un sentimento de contrariedade, como si un reloxo da miña vida se parase para sempre, como o Smiths do Margara, e non podo deixar de pensar como sería a miña vida se non me desviara do rumbo previsto.

Foto: eu de meniño na ponte do Luchana.
(Nota: non vale reirse)

Como curiosodade, esta foto de 1970. Vos sona?




Material:
fotos: Joaquín López Blanco (Capitán da Mariña Mercante)
diario de navegación: Eduardo López Padín (Capitán da Mariña Mercante)
webs: www.vidamarítima.com ; www.buques.org

Barcos en Viana

Dez anos tiveron que pasar para que fora posible a celebración do 2º Encontro de Embarcações Tradicionais do ría Lima, en Viana do Castelo.
Os pasado días 17, 18 e 19 de setembro acudimos a este evento no que nos xuntamos uns cantos barcos dos dous lados do Miño para compartir experiencias e navegacións.
Como a programación para o venres se limitaba á recepción das embarcacións eso fixemos: deixar a dorna na marina de Viana e ir a coñecer un pouco a cidade, e mais concretamente doto o que se refire ao ramo da hostelería, xa se sabe: tabernas, cervezas…
Visitamos o porto vello e os seus tradicionais postos de venta nos que se pode mercar peixe e marisco fresco a pinchar. Ao final está o Castelo que da Nome a Viana, que alberga no interior varias dependencias da administración así como unha escola de Hostelería.

O que mais abondou nesta viaxe, como ven sendo lóxico e habitual, foron os barcos, neste caso, ademais das embarcacións participantes no Encontro, tanto as que navegaron como mas que formaban a exposición en terra.

O sábado pola mañá botamos ao mar a Semparada, a falta de vento, e o roubo da cana do timón (no porto do Grove) obligáronnos a bogar durante toda a xornada. a propulsión animal levounos a cruzar a ponte Eiffel e chegar ata a xunqueira na que se procesaba bacallau chegado de Terranova a bordo dos lugres. Cando o calado da dorna non nos permitiu continuar volvemos a ir río abaixo, poñendo proa ao Santa María Manuela, o cal visitamos tras amarrar a dorna pola súa popa.
O Santa María Manuela é un lugre bacalloeiro de catro paus, construido pola Companhia União Fabril de Lisboa e botado en 1937. Pescou bacallao en augas de Terranova durante moitos anos, xunto ao Creoula, formando parte da coñecida Flota Branca portuguesa. En 1993 o barco cae no abandono i é parcialmente desguazado, conservándose só o casco. En 2007 a compañía bacalloeira Pascoal adquire o casco e acomete a restauración do mesmo, que rematou en maio de 2010 e que deu como resultado o estado actual.O SMM actualmente é un buque escola con capacidade para 50 cadetes que participan en todo tipo de actividades como instrucción astronómica, avistamento de aves e cetéceos. Por exemplo, nos días da visita o barco chegaba de Oslo, recalaba en Viana do Castelo de venres a luns, e continuaba a viaxe rumbo a Aveiro.
Ten 62,64 metros de eslora en casco, 9,90 metros de manga e 5,94 metros de calado. Navega a vela con 1120 metros cadrados de superficie vélica, e dispon de máquina con máis de 1000 HP de potencia. A tripulación está formada por 22 persoas que xunto aos 50 cadetes se reparten as 18 cabinas das que dispón.

O Outro barco grande que tivemos oportunidade de coñecer foi o Gil Eannes, un navío-hospital construídos nos Estaleiros Navais Viana do Castelo en 1955. Nese ano comezou o seu traballo asistencial á flota portuguesa, e de outros paises, en augas de Terranova e Groenlandia; onte non só se limitou á asistencia médica senon que serviu como capitanía flotante, remolcador e rompe-xeos garantindo a seguridade e o abastecemnto dos pesqueiros.
En 1963 sofre cambios na súa misión realizando viaxes de comercio con mercancía refrixerada e de pasaxeiros entre tera e os caladoiros. No 1973 viaxa por última vez a Terranova e tamén a Brasil en viaxe diplomática. Despois de aquela "deixa de ser util" e pasa estar amarrado de porto en porto en Lisbo, ata que en 1977 é vendido a un chatarreiro para ser desguazado.
Esto fixo que se movilizara a sociedade vianesa e que se conseguira salvar o navío para convertelo en buque-museo, atopándose aberto ao público desde 1998. Ten 98,45 metros de eslora e 13,7 metros de manga.
Ademáis de todo esto na proa do barco os camarotes de enfermería funcionan como albergue, e foi alí onde pasamos a noite.

En memoria de TITO

En memoria de Tito Silva
Por LINO PRIETO:


Dorna de Tope a "Airexa", recuperada por Tito e patroneada na actualidade polo seu sobriño Fernando Pombo.
I Memorial Tito Silva. Cambados 2010

Levaba moitos anos escoitando falar de Tito Silva, por boca de meu compañeiro de navegacións e deste blog Xaquín Cuiñas, e doutros amigotes de Cambados coma Evaristo e demais... comentábanme que desde noviños tiveran contacto con él, un home que navegaba a vela nunha dorna de tope, ao que lle axudaban a rascala e pintar e que logo os convidaba a unhas fantas. Algo máis adiante a relación trasladouse á bañeira e a cuberta da Airexa, unha dorna de tope que fixo de escola de vela oficiosa de todos aqueles que sentiron a curiosidade de catar drizas e escotas.


A "Nova Jorita", da Asociación As Joritas de Cambados, con Evaristo e Benito.

Xuntos compartiron moitas tardes na ría, co seu especial sentido de entender a vida e que lles deixou a lembranza de un bo lote de anécdotas.
Eu non coñecín a Tito, solo algunhas das súas historias por que mas contaron, é por eso que non houbo dúbida á hora de armar tripulación e quedar para asistir ao Memorial Tito Silva, que se estaba a preparar para o sábado 11 de setembro, e ao cal nos convidou Evaristo (o ferreiro).

Xuntouse bastante ambiente nunha comitiva que navegou en traveses desde a baliza do Arido (ou Ourido) ata unha boia á que se lle dou fondo diante do illote das Ghoritas, presidida pola emblemática Airexa, que segue a navegar gracias aos sobriños de Tito.


Embarcacións do Grove, a Illa de Arousa e Cambados achegadas ata Cambados para o Memorial

Ao remate da navegación embarcacións e tripulantes repartíronse polos pantaláns de Santo Tomé e no dique de Cambados. Houbo tempo para refrescar a gorxa despois das manobras para logo reunirse todos no primeiro andar da Sociedade Cultural Cambadesa, ao redor dunha mesa chea de viandas e presidida polo retrato do homenaxeado Tito, obra de Lino Silva, e una foto da Airexa saíndo a navegar a todo trapo.



Como é costume comentáronse as viradas e as manobras, o adiantamentos e as benevolencias… pero chegou o momento de pórse un pouco serios. Foi neste punto cando o sobriño de Tito Silva, Fernando Pombo, nos explicou como se xestou este evento, cando o mércores anterior Evaristo se achegou a comentarlle que lle parecía facer “unha cousa destas en memoria de Tito”, a Pombo pareceulle unha boa idea e así se armou o I Memorial Tito Silva, que ten toda a intención de converterse en cita obrigada en vindeiros anos.



Ata sempre TITO

texto: Lino Prieto
Fotos: Avelino Ochoa

Arranxos no RÂNÂ

Van alá tres meses dende que o Rana entrou no dique seco do asteleiro dos Irmáns Garrido no Grobe. Este ano non só era cousa de mantemento, había que facer algúns arranxos necesarios que se viñan aprazando dende hai tempo. O estrago dun bance do forro por mor dos temporais de inverno precipitaron a acometida das labouras de asteleiro.
A estas desgracias teño que sumar que o motor gripou e tiven que mercar outro.



Foto: Orellas de burro. Inverno 2005

Primeiro tocou eliminar o bance danado e con él unha parte da cuberta que xa estaba tocada dende había tempo. Despois, reforzo das ballestas das amuras de babor e estribor que estaban seriamente tocadas polos moitos pantocasos que papou o barquiño nos seus 40 anos de existencia (a partir dos 40 xa se sabe).







Xa postos, tocou tamén sanear a sentina e dar unha capa de protección ó forro interior.





Por fora tamén se sellaron unhas pequenas fendas da taboa 2 da obra morta.



Traballiños dou o mastro, que cada dous anos se baixa e tratase con barniz. Pero cada 4 anos hai que espilo para deixar a madeira viva e comezar a tratalo de novo (van seis mans, e quedan outras tantas)





Agora xa estamos na fase final, imprimacións, poñer pasta nos riscos, retoques de barniz, pintar, dar patente e para o mar. ¡O dia que o vexa nadando non o creo!.



A verdade é que este verán para min non foi o mesmo sen o RANA, voteino moio de menos, pero agardo poder levalo o desembarco de Ons e alongar así a tempada alomenos até o mes novembro, cando tentarei poder dispoñer de sitio para invernalo.


Foto: O RANA fondeado en Ons no desembarco do ano 2007. Na imaxe, en 1º plano, Toño o "cesteiro", habitual tripulante do RANA para a cita anual do desembarco de Ons. Ó fondo, o novo barco de Mikel e Julieta os alemán anteriores propietarios do RANA

Por outra banda o Rana xa non está só en Galicia, outro folkboat está a prepararse e onte mesmo entereime que é posible que este ano veña outro máis dende Dinamarca. A estos dous hai que engadir o que está en Barcelona, así que o Rana xa non é unha rara avis nos nosos mares e eu alégrome moito por poder compartir con outros armadores de folkboats as experiencias de navegación deste maravilloso clásico.


foto: Baixada do RÂNÂ. O Grobe 2008

Para os interesados neste barco estes enlaces:

asociación nordic internacional folkboat
folkboat nórdico